“All disease begins in the gut” ทุกโรคเริ่มต้นมาจากลำไส้ คำนี้ Hippocrates พูดมามากกกว่า 2500 ปี เพื่อจะได้เข้าใจเกี่ยวกับลำไส้มากขึ้น เรามาเริ่มกันที่อธิบายคำศัพท์เหล่านี้ก่อน
Microbiota เป็นเรื่องของ microorganisms หรือ ที่หลายคนรู้จักกันในชื่อของ จุลินทรีย์ ซึ่ง จุลินทรีย์ เป็นคำที่เรียกรวม ๆ ของ เชื้อรา ไวรัส โดยไม่ได้จำกัดว่าเป็น แบคทีเรีย เพียงอย่างเดียว ซึ่งจุลินทรีย์นี้จะอาศัยอยู่กับอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย เช่น ลำไส้ ผิวหนัง ช่องปาก เป็นต้น
Microbiome เป็นเรื่องของ “Microbiota” ที่มีผลกระทบต่อยีน หรือมีผลกระทบต่ออวัยวะต่าง ๆ ของร่างกายที่ Microbiota นั้นอาศัยอยู่ โดยผลกระทบนั้น มีทั้งดีและไม่ดี
Microbiome มาจากไหน ?
ตั้งแต่อยู่ในครรภ์แม่ จนถึงคลอด เราจะได้รับ Microbiome จากแม่ และเมื่อคลอดออกมา เราจะได้รับจากสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ เช่น บริเวณลานหัวนมแม่จะมี แบคทีเรีย เมื่อลูกดูดนมก็จะได้รับ Probiotic เข้าไปในลำไส้เด็กด้วย เด็กจึงแข็งแรง
ปัจจัยที่ส่งผลต่อ Microbiome ที่ดีสำหรับทารกมีอะไรบ้าง ?
- อาหาร กินนมแม่ ,กินผลไม้บด ไม่กินอาหารสำเร็จรูป
- สิ่งแวดล้อมที่อยู่อาศัย เล่นกับดิน อยู่กับธรรมชาติ
- การคลอด คลอดแบบธรรมชาติ เนื่องจากในช่องคลอดของแม่จะมีแบคทีเรียตัวดีอยู่
- การรักษา ใช้สารอาหาร ใช้ธรรมชาติบำบัด โดยไม่รักษาด้วยยาปฏิชีวนะ
ปัจจัยเหล่านี้ ส่งผลให้จุลทรีย์ในลำไส้ เป็นจุลินทรีย์ที่ดี และหากในลำไส้มีจุลินทรีย์ที่ไม่ดี ก็จะส่งผลต่อการเกิดโรคต่าง ๆ เช่น ภูมิแพ้ โรคอ้วน การอักเสบ ตามมา
แบคทีเรียในลำไส้มีหน้าที่อะไร ?
- เปลี่ยนน้ำตาลให้เป็นกรดไขมันสายสั้น (SCFAs) เพื่อเป็นพลังงานให้ร่างกาย
- กำจัดเชื้อโรค
- ช่วยย่อยอาหาร
- ช่วยให้ร่างกายดูดซึมสารอาหาร เช่น แคลเซียม และธาตุเหล็ก
- รักษา pH(ความเป็นกรด – ด่าง) ให้สมดุล
- รักษาความสมบูรณ์ของเยื่อบุลำไส้
- เผาผลาญยาที่กินเข้าไป
- ควบคุมยีน
- ต่อต้านสารที่ก่อให้เกิดมะเร็ง
- สร้างเอนไซม์ย่อยอาหาร
- สร้างวิตามินบีรวม (ไทอามีน โฟเลต ไพริดอกซิ)
- สร้างวิตามินที่ละลายในไขมัน (วิตามินเค)
- สร้างฮอร์โมน
- เพิ่มระบบภูมิคุ้มกัน และควบคุมภูมิคุ้มกันที่เกิน
กลไกการทำงานของแบคทีเรียในลำไส้เป็นอย่างไร ?
- แบคทีเรียในลำไส้ช่วยเสริมสร้างให้ลำไส้แข็งแรง ไม่ให้ลำไส้รั่ว
- สร้างเมือก (Mucus) คลุมผิวลำไส้ เพื่อไม่ให้แบคทีเรียตัวที่ไม่ดีไปเกาะที่ผิวของลำไส้
- แย่งจับเชื้อที่ไม่ดี
- ผลิต กรดไขมันสายสั้น (SCFAs)
- กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน
ปัจจัยอะไรบ้างที่ทำให้ Microbiome ที่ลำไส้แย่ลง?
- บุหรี่
- แอลกอฮอล์
- อาหาร
- สิ่งแวดล้อม
- ความเครียด
- ยา
- การอักเสบ
- อายุที่มากขึ้น
Microbiome ที่แย่ลง ก่อให้เกิดโรคอะไรบ้าง ?
- ภูมิแพ้
- โรคอ้วน
- โรคหอบหืด
- ภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง
- โรคข้ออักเสบ
- เบาหวาน
- โรคเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร
- โรคเกี่ยวกับกระดูก
- ปัญหาผิว ผื่นคัน
- โรคซึมเศร้า
- ภาวะสมองเสื่อม
- มะเร็ง
- โรคลำไส้แปรปรวน
- การอักเสบ
หากมี Microbiome หลากหลายชนิด โอกาสในการเกิดโรคต่าง ๆ จะน้อยลงตามไปด้วย
